Over vrije software, softwarepatenten en open standaarden

Wat is open source ?

Omdat Nederlands soms makkelijker is dan Engels, bespreken we eerst de Nederlandstalige termen vrije software, softwarepatenten en open standaarden.


Vrije Software

Vrije Software is letterlijk software die vrij is. Vrij te gebruiken, vrij te bestuderen, vrij te verspreiden en vrij aan te passen!

Vrij te gebruiken wil zeggen dat er geen beperkingen mogen zijn op het gebruik van de software. Iedereen is vrij om te kiezen waarvoor hij de software wil gebruiken. Als er beperkingen zijn op het gebruik van de software, dan is deze niet vrij.

Vrij te bestuderen wil zeggen dat iedereen de vrijheid moet hebben om naar de broncode te kijken om te begrijpen hoe de software werkt. Iedereen moet vrij kunnen spreken over de werking van de software. Als je software niet kan of mag bestuderen, dan is deze niet vrij.

Vrij te verspreiden wil zeggen dat je deze software mag doorgeven aan je buren en je vrienden. Als je software niet mag doorgeven aan anderen, dan is deze niet vrij. Als je verplicht bent een licentie te betalen, dan is de software niet vrij.

Vrij aan te passen wil zeggen dat de broncode beschikbaar moet zijn zodat je deze kan aanpassen, en wil ook zeggen dat je de software mag verspreiden met jou aanpassingen. Als je software niet kan of mag aanpassen, dan is deze niet vrij.

Voorbeelden van vrije software : Linux, Apache (de meest gebruikte webserver), Firefox, OpenOffice.org, Azureus, Battle for Wesnoth (een leuk spel!), en meer.

Bedrijven zoals Google en Facebook gebruiken bijna uitsluitend vrije software!

Opgepast: Je hebt niet zomaar het recht om een logo (Firefox bijvoorbeeld) of een trademark over te nemen en te verspreiden!
Opgepast: Heel wat vrije software eist dat je de naam van de auteurs (programmeurs) blijft vermelden! En GPL software eist dat aanpassingen die je wenst te verspreiden onder dezelfde GPL licentie vallen.




Softwarepatenten

Softwarepatenten zijn een heel gevoelig onderwerp. De strijd tegen softwarepatenten mag je vooral niet verwarren met een algemene strijd tegen patenten.

In Europa is er geen wettelijk kader voor softwarepatenten (softwarepatenten.be), maar dit weerhoudt grote bedrijven (IBM, Oracle, HP, Microsoft, ...) er niet van om massaal softwarepatenten te registreren. Sommige van deze patenten zijn verrassend triviaal; zowat elke website gebruikt tientallen softwarepatenten. Bijna alle software die er bestaat gebruikt wel enkele van de tienduizenden geregistreerde softwarepatenten.

Een van de grote nadelen van softwarepatenten is dat ze innovatie serieus tegenhouden. Je kan je als KMO immers niet verdedigen tegen een massa advokaten van de grote bedrijven die staan te zwaaien met softwarepatenten (met als gevolg dat je failliet gaat of wordt opgekocht).

Vroeger waren er geen softwarepatenten, en gelukkig maar! Stel je voor dat AT&T in 1970 in staat was geweest om software te patenteren, dan hadden we nu maar 1 besturingsysteem (Unix), en maar 1 officeapplicatie (vi) en 1 zoekmachine (find). Bedrijven als Google, Facebook of Microsoft zouden nooit kunnen bestaan hebben.

Vrije software valt niet te verzoenen met softwarepatenten (in de vorm dat ze vandaag bestaan in de USA).



Open Standaarden (en open formaten)

Open Standaarden zijn standaarden (noem het gerust talen, protocols of formaten) die voor iedereen beschikbaar zijn om te gebruiken. Een bekend voorbeeld hiervan is HTML. HTML is een standaard die er sinds 1993 voor zorgt dat we documenten op internet kunnen raadplegen. Iedereen mag een programma schrijven om HTML te lezen (Internet Explorer, Firefox, Google Chrome, Opera, ...). Een ander voorbeeld is PDF, een documentformaat dat ervoor zorgt dat het document er op elke computer hetzelfde uitziet (en identiek uit elke printer rolt). Ook al is PDF ontwikkeld door Adobe, de standaard is exact beschreven door Adobe en vrij te gebruiken.
Het grote voordeel van open standaarden is dat je onafhankelijk bent van een leverancier!

Het meest gekende tegenvoorbeeld van een open standaard is het formaat gebruikt door MS Office 95/98/2000/2003 (.doc .xls ...). Dit gesloten formaat is eigendom van Microsoft en enkel te openen met producten van Microsoft. Je kan als organisatie niet zelf een product schrijven dat deze documenten perfect kan gebruiken, want Microsoft wil niet vertellen hoe het .doc formaat in elkaar steekt.

Het grote nadeel van gesloten standaarden is dat je geen keuze hebt van leverancier. Indien je bedrijfsinformatie aangemaakt hebt met MS Office 2000, dan ben je afhankelijk van Microsoft om toegang te krijgen tot jou eigen gegevens.


Open Source

Als we nu terug gaan naar de Engelse taal, dan komen we een probleem tegen. De Nederlandse woorden gratis en vrij zijn duidelijk verschillend, maar worden in het Engels beide vertaald naar 'free'. Dit zorgt voor heel wat verwarring rond 'free software', mensen interpreteren het als gratis software, of erger nog, verwarren het met freeware.
Daarom spreken heel wat mensen van open source software (of gewoon open source), terwijl ze eigenlijk vrije software bedoelen.